Şair ve bürokrat Faik Ali Ozansoy 1 Ekim 1950 tarihinde hayata veda etmişti. Bugün 63. ölüm yıl dönümü. Fecr-Ati'nin kurucusu Ozansoy, Kütahya Valisi kimliği ile 24 Nisan tarihinde sözde Ermeni Soykırımı Anma Programı kapsamında bir grubun mezarını ziyaret etmesi ile anımsandı. Ailesi bu ziyarete karşı çıkmış ve eğer şükranlarını ifade etmek istiyorlarsa ölüm yıl dönümü olan 1 Ekim'de ziyaret etmeleri daha uygun olur demişti. Buna rağmen ziyaret yapıldı. Doğru bildiğinden kararlılıkla şaşmayan, dürüst ve yürekli vatansever ozanımızı saygıyla anarken orijinal metni ve günümüz Türkçesi ile Dr. Ömer Çakır'ın tespit ederek kamuoyunun dikkatine sunmuş olduğu 9 Kanunisani (Ocak) 1919 günü Tasvir-i Efkar'da yayınlanan, Ermeni murahhas vekili Sahak Efendi'nin şahsında Ermenilere, kilise bahçesine konması planlanan şükran kitabesi vesilesi ile yazdığı mektubu yeniden paylaşmak isterim. Görüldüğü gibi mektup teşekkürden çok Türkleri suçlayıcı yaklaşımlar karşısında Türklerin yanında durmaları için bir çağrı niteliğindedir. Aşağıdaki bugünkü Türkçe ve orijinal haliyle sunulan mektubun İngilizcesi
Remembering Governor Faik Ali Bey and his open letter to Armenians of Kütahya başlıklı blog yazısında bulunabilir. Söz konusu yazıda da ifade ettiğim gibi Faik Ali Bey'in kurtardığı Ermenilerin torunlarını, bu mektubu Ermeni olmayan bir arkadaşları ile paylaşmaya davet ediyorum. Bu torunlardan olan Sayın Ara Sarafyan'ın Gomidas bünyesinde yayınladığı kitaplardan birinde ve Gomidas web sitesinde bu mektuba yer vereceğini umuyorum. Sanırım bu mektuptan haberdar olsalardı 24 Nisan günü kendisini ziyaret etmez, kemiklerini sızlatmaz ve ailesini üzmezlerdi.
Bugünün Türkçesi* ile Faik Ali Ozansoy'un Ermenilere mektubu:
“… teşekkür ederken cümlenize bir şeyi de hatırlatmak, evet bu acize karşı kendinizce yerine getirilmesi gerekli gördüğünüz vazifeden daha büyük bir göreviniz olduğunu hatırlatmak isterim: Pek âlâ bilirsiniz ki sizi feci olaylardan zarar görmüş olmaktan korumayı bir devlet ve insanlık vazifesi kabul ederek çalıştığım zaman Kütahya’nın merkez ve merkeze bağlı olan yerlerdeki Müslüman halkı tam olarak benimle aynı fikir ve hislerde buluşmuş ve hatta başka vilâyet ve sancaklardan o olayların şiddeti karşısında düşe kalka topraklarınıza sığınan sayısız Ermeni ailelerine misafirperverlik göstermişti. Buradan [Kütahya] veya dışarıdan olun, hepiniz malınızın, canınızın, ırzınızın ne olursa olsun emniyete alındığını gördünüz. İşte bunu hiç unutmamak en büyük vazifenizdir.
Hayır, unutmamak yetmez. Bütün o olayların milletin kusurundan dolayı değil, ancak bazı çiğ süt emmiş vatan hainlerinin eser-i cinayeti olduğunu ve Türk vatandaşlarının o suçlardan yüz çevirmiş bulunduğunu dünyaya ve insanlığa en gür sesinizle ilân etmek de vicdani görevinizdir. Evet, Ermenilerin de Türkler kadar mağdur, Türklerin de Ermeniler kadar mağdur ve mazur olduğunu siz de bizimle beraber ilân ediniz
Bu savaş ve katliamın vebalini, ona yol açan kişilerin amel defterinden ve imalinden çıkararak bütün insanlığın tarihine kayıt ve mal etmekle, hakikatin ve doğruluğun ruhu çiğnenmiş olacağı gibi esasen o felaketin bir parçası ve birkaç veya birkaç yüz kişinin işi olan o Ermeni vakasından da bir toplumun milyonlarca masum fertleri mesul edilmek ve azarlanmak istenilirse, bundan da hepimizin büyük bir yoksulluk çekerek aradığımız ve beklediğimiz insani ve ilahi adalet müteessir ve rencide olur.
İşte bu hakikati siz de bizimle beraber gerekli görür ve ilân ederseniz adalete yalnız şahsen muhtaç ve talepkâr değil mutlak surette taraftar olduğunuzu ve beslediğinizi de göstermekle bir kat daha hak ettiğinizi ispatlamış ve layık olduğunuzu göstermiş olursunuz.
Sonsuz saygılarımın kabulüyle kalbi muhabbetinizin devamını rica ederim.
Faik Ali
Orijinal metin:
''…teşekkür ederken cümlenize bir şeyi de tahattur ettirmek, evet bu âcize karşı kendinizce lâzımü’l-ifa gördüğünüz vazifeden daha büyük bir vecibeniz olduğunu hatırlatmak isterim: Pek âlâ bilirsiniz ki sizi fecâyi’-zede-i vekayi olmaktan sıyanet etmeyi bir vazife-i resmîye ve insaniye telakki ederek çalıştığım zaman Kütahya’nın merkez ve mülhakatı ahali-i İslâmiyesi kâmilen benimle hemfikir ve hemhis bulunmuş ve hatta başka vilâyet ve livâlardan o seyl-i şuun önünde düşe kalka topraklarınıza sığınan bî-hadd ü hisap Ermeni ailelerine mihman-nüvazlık göstermişti. Yerli yabancı hepiniz malınızın, canınızın, ırzınızın masuniyet-i mutlaka içinde kaldığını gördünüz. İşte bunu hiç unutmamak en büyük vazifenizdir.
Hayır, unutmamak kifâyet etmez. Bütün o vakâyi ve fecayiin sun’ ve kast-ı milletten mütevellid değil, ancak bazı nemek-haram vatan haramilerin eser-i cinayeti olduğunu ve Türk vatandaşlarınızın o cerâimden müteberri ve müteâlî bulunduğunu cihan-ı medeniyyet ve insaniyyete en gür sesinizle ilân etmek de vecâib-i vicdaniyenizdendir. Evet Ermenilerin de Türkler kadar mağdur, Türklerin de Ermeniler kadar mağdur ve mazur olduğunu siz de bizimle beraber ilân ediniz.
Bu harb ve kıtâl-i umûmînin günah-ı vebâlini ona bâis olan eşhâs-ı madûdenin name-i âmal ve imalinden çıkararak bütün efrâd-ı insaniyetin defter-i efâline kayd ve mal etmekle hakîkatin ve hakkaniyetin ruhu pâmal edilmiş olacağı gibi esasen o bâdire-i umumiyenin bir cüzü ve birkaç veya birkaç yüz kişinin eser-i sunı olan o Ermeni vakasından da bir heyet-i ictimaiyenin milyonlarca efrâd-ı masumesi mesûl ve muâteb edilmek istenilirse, bundan da ve hepimizin bir iftikâr-ı azim ile taharri ve
İşte bu hakikati siz de bizimle beraber iltizam ve ilân ederseniz adalete yalnız şahsen muhtaç ve talepkâr değil suret-i mutlakada taraftar ve perestar olduğunuzu da göstermekle bir kat daha isbat-ı istihkak ve liyâkat etmiş olursunuz.
Bâkî hissiyat-ı ihtiramkârânemin kabulüyle muhabbet-i kalbiyenizin devamını rica ederim.
Muhibb-i muhterem efendim
Faik Ali
Kaynaklar
Çakır, Dr. Ömer.
Birlikte Yaşamak: Faik Âli Bey Ve Kütahya Ermenileri. http://turkiye-ermenileri.blogspot.com/2006/11/birlikte-yaamak-faik-li-bey-ve-ktahya.html
Gunaysu, Ayse. "Names of Lost Armenian Villages Read in Istanbul’s Sultanahmet Square," The Armenian Weekly, April 25, 2013. http://www.armenianweekly.com/2013/04/25/names-of-lost-armenian-villages-read-in-istanbuls-sultanahmet-square/
Günal, Bülent. "Yarın bir ilk yaşanacak: Binlerce Ermeni'nin hayatını kurtarmıştı, " HaberTürk Gazete, 23 Nisan 2013 http://www.haberturk.com/gundem/haber/838375-yarin-bir-ilk-yasanacak.
* Mektubu günümüz Türkçesine çeviren Umut Birdal'a teşekkürlerimi sunarım.
Comments
Post a Comment